حبیب الله طاهرخانی در گفت و گو با روزنامه اعتماد از احداث نسل دوم شهرهاي جديد و اهميت و ویژگی های این شهرها می گوید.

حبیب الله طاهرخانی در گفت و گو با روزنامه اعتماد از احداث نسل دوم شهرهاي جديد و اهميت و ویژگی های این شهرها می گوید.

به گزارش روابط عمومی شرکت عمران شهرهای جدید به نقل از روزنامه اعتماد، بحث توسعه سرزميني از جمله نيازهايي است كه هر حاكميت قوام يافته‌اي در كنار توسعه اقتصادي، اجتماعي، سياسي و,,, بايد آن را دنبال كند. واقعيت آن است كه توسعه پايدار كشورها با منابع مالي (مانند درآمدهاي نفتي) ارتباط حياتي ندارد، بلكه به عامل نظم، فكر و ايده‌پردازي وابسته است و تحليلگران معتقدند كه مباني توسعه سرزميني است كه پايه نظم، ايده‌پردازي و فكر را در جوامع مختلف به وجود مي‌آورد. شهرها به روش‌هاي مختلفي ساخته مي‌شوند و عوامل گوناگوني در شكل‌گيري فرم كالبدي اين مراكز زيستي موثر هستند. عواملي همچون شرايط طبيعي نظير آب و هوا يا نوع مصالح ساختماني موجود در طبيعت، نيروهاي اقتصادي مانند جريان سرمايه، اقدامات ساكنين وتصميم‌گيري آنها در زمينه انتخاب محل مناسب براي احداث مسكن يا انتخاب مركز خريد، سطح و نوع فناوري، نحوه توزيع قدرت در جامعه و ميزان تاثير‌گذاري گروه‌هاي مختلف در نظام تصميم‌گيري و غيره از جمله نيروهاي موثر در شكل‌گيري شهرها هستند. مدت‌ها گرايش بر اين بوده است كه توسعه را تقريبا براساس رويكردهاي اقتصادي صرف (توليد و مصرف ملي) به‌طور كلي مورد قضاوت قرار مي‌دادند. اما همان‌طور كه نظريه پردازان بزرگ اظهار داشته‌اند، اين شهرها هستند كه در كالبد انسان هويت جاري را مانند خون تازه تزريق مي‌كنند. بر اساس چنين ضرورت‌هايي سراغ حبيب‌الله طاهرخاني، عضو هيات‌مديره و معاونت شهرسازي و معماري شركت عمران شهرهاي جديد رفتيم تا درباره نسل نوين شهرهاي جديد و بايدها و نبايدهايي كه در اين حوزه بايد مورد توجه قرار بگيرند، صحبت كنيم. طاهرخاني معتقد است كه براي پاسخگويي به مطالبات مردم در اين بخش بايد ايده احداث نسل نوين شهرهاي جديد براي اسكان پايدار و موقت را به صورت همزمان دنبال كرد.

اين روزها در محافل كارشناسي و رسانه‌هاي تخصصي درباره نسل دوم شهرهاي جديد اظهارنظرهاي متنوعي مطرح مي‌شوند، براي ورود به بحث لطفا درباره ويژگي‌ها و اهميت نسل دوم شهرهاي جديد صحبت كنيد. چرا ايران در شرايط حساس فعلي به اين نوع شهرها نياز دارد؟ قبل از هر نكته‌اي مايلم حلول بهمن ماه و دهه فجر را كه دور تازه‌اي در حيات سياسي، اجتماعي، اقتصادي و,,, محسوب مي‌شود را به همه ايرانيان تبريك عرض كنم و اتفاقا در پاسخ به پرسش شما بايد تاريخ معاصر كشورمان بعد از پيروزي انقلاب را مورد بررسي و ارزيابي قرار دهيم. بحث شهرهاي جديد بعد از پيروزي انقلاب با فراز و نشيب‌هاي مختلفي پيگيري شد تا به امروز كه بهره‌مندي از الگوهاي نوين در طراحي، احداث و سازماندهي شهرهاي جديد به يك ضرورت غير قابل انكار بدل شده است. فلسفه بنيادين شهرهاي جديد بر اساس اسكان جمعيت سرريز شهرهاي بزرگ و كلانشهرها برنامه‌ريزي شده است و مبتني بر اين ايده كلي طي دهه‌هاي گذشته در اين خصوص ظرفيت‌سازي شده است. ما در معاونت شهرسازي و معماري شركت عمران شهرهاي جديد در عين حال كه سياست‌هاي كلان و بنيادين ذكر شده را دنبال مي‌كنيم به دو حوزه جديد نيز ورود پيدا كرده‌ايم كه تحت عنوان نسل دوم شهرهاي جديد از آن ياد مي‌شود. الگويي كه بر اساس آن روند اجرايي شدن پروژه شهرهاي جديد بر اساس فعاليت‌هاي نوين شهري و پاسخگويي به نياز اسكان «پايدار» و«موقت»طراحي و ساماندهي مي‌شوند.

ممكن است درباره اين حوزه‌ها به صورت مصداقي مثال بزنيد.

از نمونه‌هاي قديمي‌تر اين ايده، شهر آبادان است كه در مختصات يك محيط پايدار اقتصادي شكل گرفته است يا فولادشهر اصفهان كه در حاشيه كارخانه‌هاي اين منطقه شكل گرفته است. مناطقي مانند پارس جنوبي و شمالي كه يك طرح بزرگ پالايشگاهي و اقتصادي هستند، نمونه‌هاي جديدتر اين الگوي شهرسازي هستند. اينكه شكل‌گيري يك كلوني اقتصادي پايدار، باعث ايجاد شهرهاي جديدي مي‌شود كه در راستاي مطالبات كاركنان و خانواده‌هاي‌شان شكل گرفته است. تجربه نسل نوين شهرهاي جديد در شكل اول به سمت مراكز كار و فعاليت سوق داده شد كه نقش محلي در آمايش سرزميني ايفا مي‌كنند چرا كه جمعيت محدودي دارند. نمونه‌هايي مانند عسلويه (سواحل جنوبي خليج فارس، مكران و,,,) بخشي از شهرهاي جديد در اين مناطق شكل مي‌گيرند. اما روش دوم اسكان موقت‌هايي در سطح سرزمين اصلي تحت عنوان خانه‌هاي ويلايي شكل مي‌گيرد.

اشاره كرديد كه در روش دوم اسكان موقت در شهرهاي جديد دنبال مي‌شود، درباره اين موضوع بيشتر توضيح مي‌دهيد؟ به عنوان مثال در اطراف كلانشهرها مناطق خوش آب و هوايي انتخاب مي‌شوند و با لحاظ كردن پيوست‌هاي زيست محيطي و حفاظت از منابع طبيعي زيرساخت‌هاي لازم براي آن تدارك ديده مي‌شود تا تحت عنوان ويلاسازي عملياتي شوند. اين برنامه يكي از زمينه‌هاي كاري ما است تا با مكان يابي مناسب اين نوع شهرهاي جديد را ساماندهي كنيم تا در قالب اسكان موقت و آخرهفته‌اي در اختيار خانواده‌هاي ايراني قرار بگيرد. اين پروژه‌هاي اسكان موقت به اندازه پروژه‌هاي اسكان پايدار اهميت دارند، چرا كه اگر به صورت اصولي و برنامه‌ريزي شده به مطالبات مردم در اين بخش پاسخ داده نشود، بخش مهمي از ظرفيت‌هاي كشاورزي و منابع طبيعي ايران به دليل پروژه‌هاي مخرب ساخت و ساز نابود مي‌شوند. نمونه‌هايي از اين تخريب طي دهه گذشته در مناطق مختلف به عينه مشاهده شد و آسيب‌هاي فراواني را ايجاد كرد. تلاش ما در اين راستا است كه اراضي خاصي را بر اساس الگوي مشخص انتخاب و قطعه‌بندي كنيم. موضوع مهم ديگر در بحث نسل جديد شهرهاي جديد تغيير رويكردي است كه در اين زمينه لحاظ خواهد شد. قبل از اجراي هر پروژه‌اي زيرساخت‌هاي مورد نياز آن در بخش آب، فاضلاب، محيط‌هاي آموزشي، امنيت و,,, تدارك ديده خواهد شد.

به نظرم توضيحات شما درباره نسل جديد شهرهاي جديد كامل بود، اما ابهامي كه با اين توضيحات به ذهن خطور مي‌كند آن است كه‌آيا در ساختار مديريتي و قانوني كشورمان زمينه‌هاي مورد نياز تحقق مطلوب نسل نوين شهرهاي جديد تعبيه شده است؟ چه نيازهايي بايد در اين بخش جدي گرفته شود؟ خوشبختانه با تشكيل دولت تدبير و اميد قطار مديريت و برنامه‌ريزي كشور به مسير تصميم‌سازي‌هاي كارشناسي شده و تخصصي بازگشته است. اين تخصص گرايي و تصميم‌سازي‌هاي كارشناسي شده در حوزه شهرهاي جديد هم دنبال مي‌شود. تلاش ما در اين معاونت اين است كه در مدل تامين مالي نسل نوين شهرهاي جديد بازنگري‌هاي موثري انجام شود تا مشكلات قديمي پوشش داده شود. معمولا در گذشته از طريق فروش اراضي براي تامين مالي پروژه‌ها اقدام مي‌شد كه اين روش مشكلات فراواني را به وجود مي‌آورد كه پاره پاره شدن شهرها و جزيره‌اي شدن از جمله اين مشكلات بود. در كنار اين موارد اصلاحي بايد به اين واقعيت اشاره كرد كه اصل كلي توفيق در هر حوزه‌اي هماهنگي اجزاي موثر است. هر كدام از اجزاي پازل مديريت بايد در جاي خود همكاري لازم را داشته باشند تا نهايتا يك پروژه به توفيق مورد نظر برسد. ابعاد مختلف مساله توسعه سكونتگاهي صرفا به وظايف وزارت راه و شهرسازي محدود نمي‌شود و ساير دستگاه‌هاي مسوول هم بايد وظايف خود را به نحو احسن انجام دهند. بحث حمل و نقل كه شهرهاي جديد را به شهرهاي مادر متصل مي‌كند. مباحث امنيتي و اجتماعي و,,, از ديگر مواردي هستند كه هماهنگي دستگاه‌هاي مختلف در اين بستر را ضروري مي‌سازد.

اگر قرار باشد، مهم‌ترين چالش پيش روي شهرهاي جديد را تشريح كنيد به كدام موارد اشاره مي‌كنيد؟ مهم‌ترين چالش پيش روي شهرهاي جديد را مي‌توان در يك دوگانه تصوير‌سازي كرد. يكي هماهنگي كلان دستگاه‌ها، نهادها، سازمان‌ها و ارگان‌هاي مسوول در اجراي سياست‌هاي شهرسازي و توسعه سرزميني و ديگري دسترسي آسان به منابع مالي است. اينكه ما برنامه‌ريزي كارشناسي انجام دهيم اما دستگاه ديگري به صورت موازي تصميمي را درست در نقطه مقابل دستاوردهاي كارشناسي ما بگيرد، مشكلي است كه بخش قابل توجهي از ظرفيت‌هاي موجود را هدر مي‌دهد. موضوع ديگري كه به نظرم بايد در اين زمينه مورد توجه قرار بگيرد موضوع دسترسي به منابع مالي در فرآيند توسعه شهرهاي جديد است. تنها در صورتي مي‌توان قدم‌هاي ارزشمندي در توسعه شهرهاي جديد برداشت كه فرآيند دسترسي به منابع مالي مورد نياز به خوبي مديريت شده باشد. پروژه‌هاي سواحل جنوبي خليج فارس كه به آنها اشاره شد در گرو سرمايه‌گذاري خارجي است كه نبايد با وقفه مواجه شود. پيش بيني‌ها حاكي از آن است كه بين ۲۳۰تا ۲۴۰ هزار نفر جذب مناطق پارس جنوبي و شمالي شوند كه اين چشم‌انداز در فضاي پسابرجامي قابليت اجرايي شدن دارد.

در آخرين ماه‌هاي فعاليت‌هاي دولت يازدهم قرار داريم، دولت آينده‌اي كه بعد از انتخابات ارديبهشت ماه۹۶ روي كار مي‌آيد در برخورد با نسل نوين شهرهاي جديد چه برخوردي بايد داشته باشد؟ ديدگاه ما اين است كه چشم‌انداز فعلي بر اساس راه‌حل‌هاي معقولانه با استفاده از تجربيات ساير كشورها و رويكردهاي آمايش سرزميني طراحي و در مسير اجرايي شدن قرار گرفته تا همراه با توسعه اقتصادي وضعيت توسعه سرزميني نيز در وضعيت نرمال قرار داشته باشد. هر دولتي كه در راس مي‌نشيند بايد به اين نكات توجه داشته باشد كه خالي شدن سواحل جنوبي خليج فارس يك تهديد است كه در صورت برنامه‌ريزي مناسب مي‌توان آن را به يك فرصت تبديل كرد. پروژه گسترش ويلاسازي‌هاي حاشيه‌اي نيز از جمله موضوعاتي است كه بر اساس رويكردهاي كارشناسي شده اجرا شده و هر دولتي كه روي كار مي‌آيد بايد آن را دنبال كند.