صادق اکبری*: اگر تعریف و منظور از شهر جدید، محل سکونت و فعالیت مردم باشد، بدون شک باید این سکونتگاه بتواند خواسته ها، انتظارات و نیازهای مردم را برآورده نماید. واقعیت این است زمانی شهرهای جدید به موفقیت دست خواهند یافت که در رقابت با دیگر شهرها بتوانند سرمایه ها، منابع انسانی، فعالیت ها و مردم بیشتری به خود جذب نمایند.

اتخاذ رویکرد ساخت شهرهای جدید به سبک و روشی که در حال حاضر در کشورمان در پیش گرفته شد، مختص ایران نبوده، بلکه به منظور غلبه بر مسائل و چالش های شهرهای بزرگ نظیر آلودگی هوا، ترافیک سنگین، آلودگی صوتی، فشار مضاعف بر سرانه های خدماتی در برخی از کشورهای اروپایی نظیر انگلستان، فرانسه و آلمان سالیان قبل و به طور خاص بعد از جنگ جهانی دوم در کشورهای توسعه یافته در پیش گرفته شد.

ساخت شهرهای جدید همانند سایر پدیده های اجتماعی در حال تکوین و تکامل است و همراه و همگام با پیشرفت علم و فناوری کلیه مراحل ساخت این شهرها دچار توسعه و دگرگونی می شوند. بر پایه پیشرفت دانش نظری مطالعات مکان یابی، معیارها و ملاک های انتخاب محل ساخت تغییر می نمایند و با تغییر سیاست ها و برنامه کشورها مکان گزینی ساخت شهرها می تواند تغییر نمایند. مطالعات طرح جامع و تفصیلی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و بر پایه پیشرفت فناوری ها، تعیین سرانه ها و نحوه پراکنش کاربری ها و طراحی شهرها دچار تحول و دگرگونی می شوند. اما موفقیت شهرهای جدید تابع چه عواملی است؟ اگر تعریف و منظور از شهر جدید، محل سکونت و فعالیت مردم باشد، بدون شک باید این سکونتگاه بتواند خواسته ها، انتظارات و نیازهای مردم را برآورده نماید. واقعیت این است زمانی شهرهای جدید به موفقیت دست خواهند یافت که در رقابت با دیگر شهرها بتوانند سرمایه ها، منابع انسانی، فعالیت ها و مردم بیشتری به خود جذب نمایند. شهرها همواره با یکدیگر در حال رقابت هستند و این بازیگران اصلی شهرها شامل مدیران شهری، سازندگان، توسعه گران و کارآفرینان، تشکل های غیردولتی و رسانه های محلی هستند که می توانند سهم شهر خود را در تولید ناخالص ملی ارتقا دهند. مهندس اسلامی وزیر محترم راه و شهرسازی بصورت بسیار دقیق موفقیت شهرهای جدید را تابعی از عدم مهاجرت، مسایل و چالش های گریبانگیر شهرهای بزرگ نظیر آلودگی هوا، ترافیک، فقدان فضای سبز کافی و مناسب و خدمات عمومی ضعیف به شهرهای جدید می داند. کاملا درست است که اگر وضعیت خدمات ارایه شده در شهرهای جدید و کیفیت سرانه ها در شهرهای جدید مشتبه شهرهای بزرگ باشد، بدون شک شهرهای جدید از اهداف پیش بینی شده فاصله خواهند گرفت. پیرامون شهرهای جدید کشورمان بدون شک دو دسته فعالیت باید در اولویت جدی قرار گیرد. اول تسهیل شرایط و آماده سازی فضا و بهبود فضای کسب و کار در شهرهای جدید برای فعالیت های اقتصادی و تولیدی است. کسب و کار و فعالیت است که اشتغال آفرین است و جمعیت را به همراه خود به شهرهای جدید می آورد. حضور بنگاه های اقتصادی بزرگ کاربر می تواند زنجیره فعالیت های اقتصادی پیرامون خود را به شهرهای جدید بکشاند. بنابراین اراده اصلی مدیران شهرهای جدید باید تسریع در بهبود شرایطبرای حضور فعالان اقتصادی برای فعالیت در کاربری های صنعتی و خدماتی باشد. اولویت دوم، تأمین خدمات زیربنایی ( نظیر تأمین آب، برق، گاز و ایجاد مسیرهای دسترسی به شهرهای اصلی و پیرامون) و روبنایی برای ساکنین است. پیش از استقرار جمعیت در شهرهای جدید خدمات روبنایی نظیر مسجد، مدرسه، درمانگاه، کلانتری، مجموعه های فرهنگی و ورزشی و بوستان های تفریحی از اهمیت زیادی برخوردارند. با اطمینان از وجود این خدمات و ارایه آن ها به صورت بهینه مردم در صورت داشتن کسب و کار در شهرهای جدید ساکن می شوند. اگرچه قانونا تامین زیرساخت در شهرهای جدید برعهده دستگاه های تخصصی ذیربط است و همچنین وظیفه شرکت عمران تامین زمین آماده سازی شده برای دستگاه ها و نهادهای ذیربط برای احداث فضاهای روبنایی است ولی شرکت های عمران شهرهای جدید با بهره گیری از منابع داخلی خود فضاهای روبنایی را ساخته و تحویل نهادهای خدمات رسان می کنند. شرکت عمران شهرهای جدید با همراهی شورای عالی معماری و شهرسازی با تکمیل و به روز رسانی شرح خدمات مطالعات طرح های جامع به دنبال ساخت نسل دوم شهرهای جدید است . در ساخت این شهرها با بهره گیری از دانش و تجارب جهانی به دنبال ساخت شهرهای هوشمند و زیست بوم است. ساخت واحدهای مسکونی با صرفه جویی در انرژی، مصرف کمتر آب و بازیافت آن، استفاده از خودروهای برقی و کم آلاینده و هوشمندسازی کلیه فعالیت های خدماتی در شهر و مانیتور آمد و شد جمعیت و خودرو ها برای کنترل امنیت شهر است. موفقیت در این عرصه موکول به تحول در عرصه دانش بومی دیجیتالی و الکترونیکی کشور و ورود این صنعت به حوزه شهرهای جدید است. موفقیت کشور کره جنوبی در عرصه شهرهای جدید هوشمند و زیست بوم بواسطه انقلاب دیجیتالی و الکترونیکی شرکت هایی نظیر سامسونگ و ال جی است. کشور چین به پاس تحول و پیشرفت شرکت های هوآوی و زد تی ای توانست در عرصه ساخت شهرهای هوشمند سخنی برای گفتن داشته باشد. اراده کشور ژاپن برای پیشگام بودن در ساخت شهرهای هوشمند در جهان به اتکای فناوری پیشرفته شرکت هایی چون پاناسونیک و سونی است. در صورت داشتن دانش بومی در عرصه دیجیتال و الکترونیک اولا مکان بهره گیری از این فناوری ها در کلیه مظاهر شهر جدید به صورت ارزان قیمت در مقایسه با فناوری های دیگر کشورها فراهم می شود و ساخت ساختمان سبز و هوشمند نیز فراهم می شود. دوک اینکه تداوم و استمرار استفاده از این فناوری ها میسر خواهد بود. لذا می توان به مفهوم شهر هوشمند پایدار به اتکای فناوری های بومی دست یافت. از این رو باید جمع بندی کرد شهر جدید و هوشمند به عنوان نسل دوم شهرهای جدید در صورتی می تواند در کشورمان به صورت پایدار شکل بگیرند که تحول و پیشرفت فناوری در عرصه دیجیتالی و الکترونیکی در کشورمان نهادینه شده و وارد عرصه ساخت و ساز شهرها شوند. امید است با هم افزایی کلیه بخش ها و صنایع فعال در حوزه ساخت و ساز بتوان سرعت ورود به نسل دوم شهرهای جدید را تسریع کرد. *عضو هیئت مدیره شرکت عمران شهرهای جدید